การศึกษาการวางตัวของปรางค์กู่ในจังหวัดชัยภูมิกับการขึ้นตกของดวงอาทิตย์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการวางตัวของปรางค์กู่ในจังหวัดชัยภูมิโดยใช้โปรแกรมแผนที่อิเล็กทรอนิกส์ และ 2) เพื่อหาวันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกับประตูปรางค์กู่จากค่าเดคลิเนชันของดวงอาทิตย์ โดยวัดมุมทิศจากการวางตัวของปรางค์กู่เทียบกับแนวเส้นลองจิจูดโดยใช้โปรแกรมแผนที่อิเล็กทรอนิกส์ และนำมุมทิศกับละติจูดที่ตั้งของปรางค์กู่คำนวณหาค่าเดคลิเนชันของดวงอาทิตย์เพื่อหาวันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกับประตูปรางค์กู่ ผลการวิจัยพบว่าปรางค์กู่ในจังหวัดชัยภูมิที่มีสภาพสมบูรณ์มีทั้งสิ้น 4 แห่ง ซึ่งมีการวางตัวในแนวทิศตะวันออก-ตะวันตก และหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือเล็กน้อย สอดคล้องกับวันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นตรงกับประตูปรางค์กู่ในช่วงเดือนเมษายนและกันยายน ซึ่งเป็นวันที่ดวงอาทิตย์เข้าสู่ราศีเมษตามปฏิทินมหาศักราชที่เป็นวันปีใหม่ทางสุริยคติ หรือวันเถลิงศกที่ถือเป็นวันนับศกใหม่เพิ่มอีกหนึ่งปีตามที่อาณาจักรขอมได้รับอิทธิพลมาจากอินเดีย ซึ่งสิ่งก่อสร้างเหล่านี้อาจถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นเครื่องมือในการบ่งบอกวัน เวลา และตรวจสอบฤดูกาลเป็นปฏิทินแบบโบราณ การศึกษาการวางตัวของปรางค์กู่ทำให้ทราบถึงภูมิปัญญาของชนยุคก่อนในการออกแบบสิ่งปลูกสร้าง โดยใช้ประโยชน์จากมุมของดวงอาทิตย์ในการคำนวณหาทิศทางการสร้างที่เหมาะสมเพื่อให้สอดคล้องกับการใช้สอยพื้นที่แต่ละส่วนของสิ่งปลูกสร้าง